Öğretim Görevlisi: Esad YÜKSEL
Dersin Gayesi:
Emsile ve Bina adlı eserler, anonim olarak kaleme alınmış İslâm coğrafyasında kabul görmüş ve Osmanlı medreselerinde Arapça tedrisatın başlangıcında okutulagelen Sarf ilmine dair iki meşhur eserdir. Bu kitapların hazmedilmesi ile Kur’ân-ı Kerim’de, günlük Arapça’da ve hatta Türkçedeki Arapça kökenli kelimelerin vezinlerini, öğrenebileceksiniz. Bu vezinler Arapçadaki temel fiil taksimi olan sülâsî (üç harfli) ve rubâî (dört harfli) filler ve bunların alt başlığı olan mücerred (yalın) ve mezid (türemiş) fiiller başlıkları altında incelenmektedir. Bu program, zikredilen başlıklar altında ele alınan ism-i fail, ism-i meful… gibi vezinler sayesinde Arapçada ve dahi Türkçedeki kelimelerin hangi kökten geldiğini, hangi aşamalardan geçerek bu manaya kavuştuklarını ve, aynı kökten türeyen diğer kelimelerle olan ilişkisinin hangi mantıkî zemine dayandığının kavranmasını hedeflemektedir.
Kim Katılabilir: Kur’an-ı Kerim’i okuyabilenler katılabilir.
Ders kaynakları: Sarf Cümlesi.
Temel Kaynak: Sarf Cümlesi.
KLASİK ARAPÇA: EMSİLE – BİNÂ
| 1. Hafta | – Sarf ilmine giriş, mahiyeti ve gayesi
– “Emsile” nedir, Emsile-i muhtelife ve muttaride ayrımı |
| – Emsile-i muhtelife sîgalarının genel tanıtımı ve ezberlenmesi
– Emsile-i muhtelifeye dair alıştırma |
|
| 2. Hafta | – Munfasıl zamirler ve bu zamirlerin gramatik îzâhı
– Fiil-i mazi malum ve meçhul çekimi |
| – Fiil-i maziye dair alıştırma
– Fiil-i muzari malum ve meçhul çekimi |
|
| 3. Hafta | – Mastar gayr-i mîmi
– İsm-i fâil ve ism-i mefûl çekimi – Sarf açısından isim ve filler arasındaki farklılıklar |
| – İsm-i fail ve mefule dair alıştırma
– İlk beş sîğaya dair genel alıştırma |
|
| 4. Hafta | – Malum ve meçhul halleriyle; Cahd-ı mutlak/mustağrak, nefy-i hal/istikbal ve te’kîd-i nefy-i istikbal çekimleri |
| – Emr ve nehy sîglarının çekimi ve bunlara dair alıştırma | |
| 5. Hafta | – Mastar-ı mîmi/İsm-i zaman/İsm-i mekan, ism-i alet, |
| – Mastar binâ-i merra ve mastar binâ-i nevî ve ism-i tasgîr sîğalarının çekimi | |
| 6. Hafta | – ism-i mensûb, mübalağa-i ism-i fail, ism-i tafdîl ve fiil-i taaccüb sîğaları |
| – Son görülen muhtelif sîğlara dair alıştırma
– Genel emsile tekrarı |
|
| 7. Hafta | – Sülâsî mücerred 6 bâb |
| – Sülâsî mücerredler ile diğer bâblar arasındaki farklar
– Sülâsî mücerredlere dair alıştırma |
|
| 8. Hafta | – Sülâsî mezîd rubâîler
– İfâl bâbı |
| – İfâl babına dair alıştıma
– Tefîl bâbı ve teksîr |
|
| – Tefîl bâbına dair alıştırma
– Müfâale bâbı ve müşâreket |
|
| 9. Hafta | – Müfâale bâbına dair alıştırma
– Sülâsî mezîd humâsîler – İnfiâl bâbı ve mutâvaat |
| – İnfiâl bâbına dâir alıştırma ve iftiâl bâbı | |
| 10. Hafta | – İftiâl bâbına dair alıştırma
– İf‘ilâl bâbı ve idğâm |
| – Tef’’ul ve tefâul bâbları ve bu bâblara dair alıştırma | |
| 11. Hafta | – Sülâsî mezid südâsîler
– İstifâl bâbı ve diğer südâsî bâblar |
| – Sülâsî bâblar genel tekrar ve alıştırma
– Bazı sülâsî bâların ifade ettiği muhtelif manalar |
|
| 12. Hafta | – Rubâi mücerred ve ona mülhak olan bâblar |
| – Rubâî mezîd, humâsî ve südâsîler ve onlara mülhak olan bâblar | |
| 13. Hafta | – Aksâm-ı seb‘a |
| – Aksâm-ı seb‘aya dair alıtırmalar | |
| 14. Hafta | – Seçilecek bir sure üzerinden sarf tahlili |
| – Seçilecek bir sure üzerinden sarf tahlili |
KLASİK ARAPÇA: AVAMİL
| 1. Hafta | – Amil mamul ve iraba dair genel bakış, eserin mukaddimesi
– Harf-i cerler |
| 2. Hafta | – İsmini nasb, haberini raf edenler
– İsmini raf, haberini nasb edenler |
| 3. Hafta | – Fiil-i muzariyi nasb edenler
– Fiil-i muzariyi cezm edenler |
| 4. Hafta | – Kıyâsî amiller
– Fiil |
| 5. Hafta | – İsm-i fail, ism-i meful, sıfat-ı müşebbehe, ism-i tafdil ve mastar |
| 6. Hafta | – İsm-i muzaf
– İsm-i mübhem-i tâm – Mane’l-fiil – Manevî amiller |
| 7. Hafta | – Merfu mamuller |
| 9. Hafta | – Mansub mamuller |
| 10. Hafta | – Masub mamuller -1 |
| 11. Hafta | – Mansub mamuller -2
– Mecrur ve meczum mamuller |
| 12. Hafta | – İrab giriş ve taksimler |
| 13. Hafta | – Sadece hareke ile irab alanlar
– Sadece harf ile irab alanlar |
| 14. Hafta | – Hareke ve hazifle irab alanlar
– Harf ve hazif ile irablanan |