TEFSİRE GİRİŞ (Giriş Seviyesi – Güz Dönemi)

Öğretim Görevlisi: Prof. Dr. Ömer ÇELİK

Dersin Gayesi:

Vahyin mana ve mahiyetini kavratmak.
Peygamberimiz (s.a.v.)’evahyin hangi şekillerde geldiğini ve vahiy esnasında Peygamber Efendimiz (sallallahu aleyli ve sellem)’de ne tür hallerin görüldüğünü açıklamak.
Kur’an-ı Kerim’in mana ve mahiyetini kavratmak.
Kur’an-ı Kerim’in özelliklerini ve nüzulünün hikmetlerini izah etmek.

Dersin Kaynakları:

Ana Kaynaklar:

Ömer Çelik, Tefsir Usulü ve Tarihi, İstanbul, Erkam Yayınları
Muhsin Demirci, Tefsir Usulü, İstanbul, İFAV Yayınları
İsmail Cerrahoğlu, Tefsir Usulü, Ankara

Yardımcı Kaynaklar:

Diyanet İslam Ansiklopedisi, “Vahy” maddesi
Diyanet İslam Ansiklopedisi “Kur’an” maddesi
Muhsin Demirci, Vahiy Gerçeği, İstanbul, 1996

Haftalar	Haftalık Konu Başlıkları
1.Hafta	Tanışma Tefsire Giriş Vahiy Gerçeği, Kur’an Vahyi ve Kur’an’ın Mahiyeti
1.Hafta	Vahyin Lügat ve Istılah Manaları Vahyin Mahiyeti ve Çeşitleri Kur’an Vahyi-Sünnet Vahyi Hz. Peygamber (s.a.s.)’e Vahyin Geliş Yolları Kur’an’ın Mahiyeti
2.Hafta	Kur’an’ın Korunması ve Günümüze Kadar Gelişi
2.Hafta	Kur’an’ın Levh-i Mahfuz’da Korunması Kur’an’ın Hz. Peygamber (s.a.s.)‘e Geliş Sürecinde Korunması Kur’an’ın Hz. Peygamber (s.a.s.)‘in Kalbinde Korunması Kur’an’ın Ümmet Tarafından Korunması: Yazılması-Ezberlenmesi-Kur’an İlimlerinin Teşekkül ve Tekemmül Ettirilip Devamının Sağlanması
3.Hafta	Mushaf Bilgileri
3.Hafta	Ayet, sure, yedi harf-kıraat, nokta, hareke, secavend, vakf-ibtida, tecvid, cüz, ta’şir ve tahmis…
4.Hafta	Kur’an’ın Muhtevası
4.Hafta	Ana Konular: İtikat, İbadet, Muamelat, Ahlak, Kıssalar, Meseller Tali Konular: Mekke’de Müşriklerle Münasebetler, Hicret, Medine’de Yahudilerle Münasebetler, Resulullah (s.a.s.)’in Gazveleri…
5.Hafta	Kur’an’ın İ’cazı ve Uslubu
5.Hafta	Tehaddi: Kur’an’ın Meydan Okuması ve Mertebeleri Kur’an’ın İ’câz Yönleri: Nazmındaki Belagat ve Fesahat, Beyan Tarzlarındaki Çeşitlilik ve Üstünlük, Gaybten Haber Vermesi, Resûlullah (s.a.s.)’in Arzusuna Uymaması… Üslup Özellikleri: Aynı Anda Farklı Seviyelere Hitap Etmesi, Akla ve Kalbe Birlikte Seslenmesi ve Her İkisini Birlikte Tatmin Etmesi, Îcâz ve Tafsili En Başarılı Bir Şekilde Gerçekleştirmesi…
6.Hafta	Âyetlerin İniş Sebepleri ve Tedricilik
6.Hafta	Esbâb-ı Nüzûl Kavramının Lügat ve Istılah Manaları Hakkında Esbâb-ı Nüzûl Rivayet Edilen Ayetlerin Miktarı ve Özellikleri Esbâb-ı Nüzûl’ü Bilmenin Ayetin Kastını Anlamadaki Rolü Esbâb-ı Nüzûl Rivayetlerinin Güvenilirliği ve Doğurduğu Sakıncalar Tedricilik: Kur’an’ın Parça Parça İnmesi ve Hikmetleri
7.Hafta	Nesh Meselesi
7.Hafta	Nesh, Nâsih ve Mensûh Kavramlarının Analizi Neshin Mahiyeti ve Alimlerin Görüşleri Kur’an’ın Önceki İlahi Kitapları Neshi Kur’an Ayetlerinin Birbirini Neshi: Bu konudaki tartışmalar ve örnekler
8.hafta	Ayetlerdeki Kapalı İfadeler
8.hafta	Muhkem-Müteşabih Mücmel-Mübeyyen Hakikat-Mecaz Müşkilu’l-Kur’an Mübhemâtu’l-Kur’an Garibu’l-Kur’an
9.Hafta	Tefsirle İlgili Kavramlar: Tefsir, Te’vil, Tercüme, Meal
9.Hafta	Tefsir Te’vîl Tercüme Meâl
10.Hafta	Temel Tefsir Yaklaşımları I: Rivayet
10.Hafta	Kur’an’ın Kur’an ile Tefsiri Kur’an’ın Hadis-Sünnet ile Tefsiri Kur’an’ın Sahabe Kavli ile Tefsiri Kur’an’ın Tabiin Kavli ile Tefsiri Kur’an Tefsirinde Şiir ile İstişhad
11.Hafta	Temel Tefsir Yaklaşımları II: Dirayet
11.Hafta	Lugavî Tefsir Yöntemi Fıkhî Tefsir Yöntemi İlmî Tefsir Yöntemi İctimaî Tefsir Yöntemi İşarî Tefsir Yöntemi
12.Hafta	Konulu Tefsir ve Mezhebî Tefsirler
12.Hafta	Konulu Tefsirin Tarifi ve Mahiyeti Konulu Tefsirin Yöntemi Kur’an’ın Anlaşılmasında Konulu Tefsir Yönteminin Faydaları Mezhebî Tefsirler: Ehl-i Sünnet, Mu’tezile, Şia, Harici
13.Hafta	Tefsirde Modern Eğilimler
13.Hafta	Cemaleddin Afgânî Muhammed Abduh Reşid Rıza Fazlurrahman
14.Hafta	Türkçe Yapılan Telif Tefsir Çalışmalarının Değerlendirilmesi
14.Hafta	Tanzimat Dönemi Türkçe Tefsir Çalışmaları Cumhuriyetin İlk Döneminde (1900-1950) Türkçe Tefsir Çalışmaları 1950-2000 Döneminde Türkçe Tefsir Çalışmaları 2000-2020 Döneminde Türkçe Tefsir Çalışmaları