TEFSİR (İkinci Seviye – Güz Dönemi)

Öğretim Görevlisi: Prof. Dr. Ömer ÇELİK

Dersin Gayesi:

Kur’an-ı Kerim’in ayetlerinin Hz. Peygamber (s.a.s.) zamanında ve onun kontrolünde vahiy katipleri tarafından nasıl yazıya geçirildiğini kavratmak.
Kur’an-ı Kerim’in Hz. Ebubekir zamanında nasıl en ciddi ilmi usullerle cem edildiğini ve bu çalışmanın sebebini öğretmek.
Kur’an-ı Kerim’in Hz. Osman zamanında nasıl istinsah ettirilip çoğaltılarak

Temel Kaynaklar:

Ömer Çelik, Tefsir Usulü ve Tarihi, İstanbul, Erkam Yayınları
Muhsin Demirci, Tefsir Usulü, İstanbul, İFAV Yayınları
Mehmet Emin Maşalı, Kur’ân’ın metin yapısı: Mushaf tarihi ve imlası, Ankara, Avrasya yayıncılık, 2004

Yardımcı Kaynaklar:

Diyanet İslam Ansiklopedisi, “Mushaf” maddesi, Mesut Okumuş ve Diğerleri, Tefsir El Kitabı, editör Mehmet Akif Koç, Ankara, Grafiker Yayınları, 2012

Haftalar	Haftalık Konu Başlıkları
1.Hafta	Tanışma- Dönemlik Ders Planının Sunumu Kur’an-ı Kerim’in Mushaflaşma Süreci
1.Hafta	Kur’an-ı Kerim’in Yazılması: Vahiy Katipleri, Yazı Malzemeleri Kur’an-ı Kerim’in Cem’i: Hz. Ebubekir (r.a.)‘ın Faaliyeti Kur’an-ı Kerim’in İstinsah ve Teksiri: Hz. Osman’ın Faaliyeti Mushaf-ı Şerif’in Hz. Osman Sonrası Serüveni
2.Hafta	Kıraat İlmi ve Kıraat-Tefsir İlişkisi
2.Hafta	Yedi Harf Meselesi Yedi Harf-Kıraat Münasebeti Kıraat İlmi ve Tarihi Serüveni Kıraat-Tefsir İlişkisi
3.Hafta	Kur’an Sünnet İlişkisi
3.Hafta	Kur’an Vahyi-Sünnet Vahyi Hz. Peygamber (s.a.s.)’in Kur’an-ı Kerim’le İlgili Vazifeleri: Tebliğ, Tebyîn-Tefsîr, Tatbik Kur’an’ın En Önemli Tefsiri: Sünnet Sünnet Olmadan Kur’an’ın Anlaşılmasının İmkânsızlığı
4.Hafta	Kur’an’ın Maksatları
4.Hafta	Tevhid Yalnız Allah’a Kulluk Hak Adalet Barış Hürriyet Zulmün Ortadan Kaldırılması
5.Hafta	Kur’an’da Konu Bütünlüğü: Kur’an’ın Kur’anla Tefsiri
5.Hafta	Kur’an’ın Bütünlüğü Üzerine Görüşler-Düşünceler Bir Tefsir Metodu Olarak Kur’an’ın Kur’an’la Tefsiri Kur’an’ın Kur’an’la Tefsiri: Mücmelin Tebyini, Müşkilin Telifi, Mübhemin Tavdihi, Îcâzın Tafsîli…
6.Hafta	Tefsirde İhtilaf Sebepleri
6.Hafta	Kıraat Farklılıkları Müşterek Lafızlar Müteşâbih İfadeler Siyak-Sibak-Karine İ’râb İhtilafları Rivayetlerin Tercihinde Farklılıklar
7.Hafta	Kur’an Kıssalarının Tarihsel Gerçekliği
7.Hafta	Kıssa-Mesel-Temsil Kur’an Kıssalarının Miktarı ve Özellikleri Kur’an Kıssalarının Hedefleri Kur’an Kıssalarının Tarihsel Gerçekliği
8.hafta	Kur’an’ın İşârî (Tasavvufi) Tefsiri
8.hafta	İşârî Tefsirin Tarifi İşârî Tefsirin Makbuliyet Şartları İşârî Tefsirin Sakıncaları İşâri Tefsirler ve Örnekler
9.Hafta	Kur’an Bilim İlişkisi
9.Hafta	Kur’an Nedir-Bilim Nedir? Bilimler Tasnifi Kur’an’da Bilimlerin Alanlarına İşaret Eden Ayetler Bilimsel Tefsirin Tarifi ve Mahiyeti Bilimsel Muhtevalı Ayetlerin Tefsirinde Yöntem Bilimsel Tefsirin Sınırı, Faydaları ve Sakıncaları Bilimsel Tefsir Örnekleri
10.Hafta	Tefsirde Modernist Yaklaşımlar- Tarihsel Arka Plan
10.Hafta	Modernizm Nedir-Modernist Kimdir? Modernizmin Temel Dinamikleri Modernizmin İslam Dünyasını Etkisi Altına Alması ve Sebepleri Modernizmin İslam Dünyasındaki Ağırlıklı Etki Alanları
11.Hafta	Tefsirde Modernist Yaklaşımlar I: Kur’âniyyûn (Kur’ancılık)
11.Hafta	Hint Alt Kıtasında Modernizm-İslam Çatışması Çatışma Alanları: Kur’an-Hz. Peygamber-Sünnet-Tasavvuf Kur’âniyyûn (Kur’ancılık) Akımının Ortaya Çıkması, Temel Yaklaşımları Kur’âniyyûn (Kur’ancılık) Akımının Öncüleri ve Takipçileri Kur’âniyyûn (Kur’ancılık) Akımının Etkileri
12.Hafta	Tefsirde Modernist Yaklaşımlar II: Tarihselcilik
12.Hafta	Tarihselciliğin Tarifi Tarihselciliğin Ortaya Çıkışı Tarihselciliğin Hıristiyan Dini Kaynaklara Uygulanışı Tarihselciliğin İslami Kaynaklara (Kur’an-Sünnet) Uygulanışı Tarihselciliğin Sonuçları ve Çıkmazları
13.Hafta	Tefsirde Hermönötik Yaklaşım
13.Hafta	Hermönötik’in Tarifi Hermönötik’in Ortaya Çıkışı Bir Yorumbilim Olarak Hermönötik Hermönötik’in Öncüleri Kur’an’ın Tefsirinde Hermönötik Yaklaşım
14.Hafta	Tefsirde Semantik Yaklaşım
14.Hafta	Semantik’in Tarifi Semantik’in Ortaya Çıkışı Bir Tefsir Yöntemi Olarak Semantik Kur’an’la İlgili Semantik Örnekler